بهترین روش برای انتقال آثار موسیقایی از نسلی به نسل دیگر یا از نوازنده‌ای به نوازنده‌ی دیگر ثبت نوشتاری آن‌هاست. ثبت نوشتاری قطعات موسیقی را نت ‌نویسی می‌نامند. برای نوازندگی سازهای مختلف، علاوه بر شیوه‌ی دست‌گیری ساز و روش‌های متنوع نواختن آن‌ها، باید با نت های موسیقی هم آشنایی داشت. در نتیجه، در ابتدای مسیر یادگیری دف باید کمی با تئوری موسیقی آشنا شد.

آموزش نت خوانی دف

در آموزش دف جلسه اول به‌صورت کامل با تاریخچه ساز دف و همین طور قسمت‌های مختلف آن آشنا شدیم؛ بنابراین، در این مقاله به مفاهیم ابتداییِ تئوری موسیقی می‌پردازیم و با چند تمرین ساده، به شما نت خوانی دف را آموزش می‌دهیم.
در ابتدا این را بدانید که الفبای موسیقی هفت نت دارد که پشت سر هم تکرار می‌شوند. نوازندگان برخی کشورها آن‌ها را با هجاهای فرانسوی می‌شناسند که عبارتند از: «دو»، «رِ»، «می»، «فا»، «سل»، «لا»، «سی». در برخی از فرهنگ‌ها نیز آن‌ها را با حروف لاتین می‌شناسند: «C» ، «D» ، «E» ، «F» ، «G» ، «A» ، «B». شایان ذکر است که برای نت خوانی ساز دف ما نیازی به این نت‌ها نداریم و این نکته تنها برای آشنایی بیشتر شما با نت‌ها گفته شد.

خط حامل موسیقی در ساز دف

نت‌های موسیقی روی خطوط حامل قرار می‌گیرند. خطوط حامل عبارتند از چند خط افقی که به موازات هم کشیده می‌شوند و هر کدام از نت‌های فوق روی یکی از آن‌ها یا بین‌شان قرار می‌گیرند. تمام سازها را باید با توجه موقعیت نت‌ها رو خطوط حامل نواخت و دف نوازی هم از این قاعده مستثنی نیست، هرچند ممکن است با سایر سازهای ملودیک مانند گیتار بسیار متفاوت باشد.  
به عنوان مثال در سازهای ملودیک مثل گیتار یا ویولن، پنج خط حامل وجود دارد، پس یکی از تفاوت‌های یادگیری سازهای کوبه ای با سازهای ملودیک عدم استفاده از «دو»، «رِ»، «می»، «فا»، «سل»، «لا»، «سی» است. بنابراین، در آموزش تئوری دف، در ابتدا باید با شکل ظاهری نت های موسیقی و ارزش زمانی نت آشنا باشیم.
در اکثر سازهای کوبه ای نت‌ها روی پنج خط حامل نوشته نمی‌شوند و معمولاً از چهار، سه و یا یک خط حامل برای نت نویسی استفاده می‌شود؛ بنابراین، ما در این مقاله،  نت خوانی دف را روی یک خط حامل آموزش می‌دهیم که از روش‌های سه خط و یا حتی چهارخط بسیار ساده‌تر است.

شکل نت های موسیقی
برای آموزش نت های دف باید با عکس نت های موسیقی آشنا باشید. همان طور که در شکل مشاهده می‌کنید، این نت‌ها با توجه به ارزش زمانی یا کشش آن‌ها به‌ترتیب عبارتند از 1) نت گرد؛ 2) نت سفید؛ 3) نت سیاه؛ 4) نت چنگ؛ 5) نت دولاچنگ؛ 6) نت سه‌لاچنگ؛ و 7) نت چهارلاچنگ.
مبنای کشش صدای موسیقی نت گرد است و کشش سایر نت‌ها بر اساس آن سنجیده می‌شود. هر کدام از این نت‌ها شکل خاص خود را دارند که در پایین‌تر، تصویر هر کدام از نت ها را می‌بینید.

ارزش زمانی نت های موسیقی

به مدت زمان ماندگاری هر نت، کشش نت یا ارزش زمانی نت گفته می‌شود. هر یک از نت‌های موسیقی که در بالا به آن اشاره کردیم دارای یک ارزش زمانی هستند که هنگام اجرا، نوازنده باید آن را رعایت کند. فعلا با توجه به تمرین‌هایی که در این مقاله به شما داده‌ایم ارزش زمانی نت سیاه مورد نظر است و با توجه به تصویری که در زیر می‌بینید زمان کشش هر نت سیاه را یک ضرب در نظر بگیرید.

میزان نما یا میزان شمار چیست؟
در ابتدای هر خط حامل دو عدد وجود دارد که روی هم نوشته شده‌اند. به این عددها میزان نما یا میزان شمار می‌گویند. ناگفته نماند که به این اعداد کسر میزان هم می‌گویند که نادرست است و ارتباطی با کسر ندارد و بهتر است از این نام استفاده نشود.

نکته مهم : بحث میزان نما بسیار گسترده است و تشریح کامل آن شما را با کلی سوال درگیر خواهد کرد؛ بنابراین؛ با توجه به اینکه شما فعلا در مسیر آموزش مبتدی دف قرار دارید از اطلاعات کلی و بازکردن خیلی از مسائل در این مقاله پرهیز می‌کنیم.

نگران نباشید ، در طول مسیر آموزش دف نوازی  با مثال ها و تمرین هایی که برای شما خواهیم آورد به‌صورت حرفه ای در نت خوانی دف پیشرفت خواهید کرد.

میزان و خط میزان چیست؟
خط میزان خطی است که عمود بر خط حامل است. از میزان شمار تا خط میزان را یک میزان در نظر می‌گیریم. همین طور، از هر خط میزان تا خط میزان بعدی را نیز یک میزان در نظر می‌گیریم. برای مثال، در تصویر زیر تنها دو میزان داریم.

سکوت در موسیقی چیست؟
کمی بالاتر هفت نت موسیقی را به شما معرفی کردیم و گفتیم هرگاه در دف نوازی و یا نوازندگی سایر سازها آن‌ها را مشاهده کردیم باید آن‌ را اجرا کنیم. با این حال، لحظاتی هست که نوازنده نباید هیچ ضربه‌ای به ساز وارد کند و در اصطلاح باید سکوت داشته باشد. بنابراین، باید سکوت را در موسیقی با علائمی مخصوص نشان دهیم. این علائم همانند شکل نت ها هفت موردند و دارای ارزش زمانی نیز هستند، یعنی در ازای نت سیاه، سکوت سیاه نیز داریم و .... که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید:

شمارش ریتم 4/4 :

در مقاله طریقه دف زدن به شما آموزش دادیم که چطور دو ضربه ابتدایی  اما مهم ساز دف، یعنی تم و بک را اجرا کنید. حالا وقت آن رسیده که  اولین تمرین‌هایی را که از روی نت دف برای شما انتخاب کردیم بلند و با شمارش بخوانید. نحوه‌ی شمارش به این صورت است که با هر ضربه‌ای که به دف وارد می‌کنیم یک شماره را می‌شماریم و پس از آن می‌گوییم «و». در حقیقت «و» حد فاصله‌ی ضربه‌ی اول و ضربه‌ی بعدی است که به‌صورت مفصل در ویدئوی انتهای مقاله توضیح داده‌ایم که چطور در هنگام اجرای نت خوانی دف از آن استفاده کنید. بنابراین، چون در تمرین‌های زیر میزان‌نمای ما 4/4 است شمارش را تا چهار ضرب ادامه می‌دهیم: «1 و»، «2 و»، «3 و»، «4 و».
قبل از مشاهده‌ی ویدئو سعی کنید ابتدا تمرین‌های زیر را خودتان وزن خوانی کنید سپس ویدئو آموزشی را مشاهده کنید:

راهنمایی :
علامتی که شبیه درصد است و بالای آن عدد 2 نوشته شده به این معناست که باید دو میزان قبل را یک بار دیگر تکرار کنیم.  
در تمرین شماره 1 و 2 در هر میزان، پس از نت اول سه سکوت داریم. همان طور که بالاتر گفته شد برای سکوت‌ها تنها باید شمارش انجام شود و ضربه‌ای زده نشود. به این صورت که ضربه‌ی اول نواخته می‌شود و در نت‌های بعدی به‌جای ضربه تنها شمارش انجام می‌شود. در میزان دوم هم همین الگو اجرا می‌شود و شمارش مجدداً از یک تا چهار ادامه می‌یابد.

ارائه سه تمرین دیگر برای نت خوانی دف :

تمرین های زیر را حتما ابتدا وزن خوانی کنید(بشمارید) و بعد همراه با ساز آن ها را اجرا کنید:

راهنمایی :
در تمرین سوم و چهارم ، سکوت وجود ندارد و باید با هر شماره ضربه مورد نظر به ساز وارد شود و در نهایت در هر میزان چهار ضربه اجرا می‌شود.
در تمرین پنجم، ضربات تم و بک همراه با سکوت سیاه هستند؛ بنابراین، در هر میزان دو ضربه و دو سکوت دارید که در شماره های "1" و "3" باید ضربات را اجرا کنید.

در دف نوازی، تمرین‌ها باید روبه‌روی آیینه انجام شوند. همچنین، هیچ انقباضی نباید در بدن ایجاد شود و تمام عضلات باید کاملاً ریلکس و آرام باشند. کلیه ضربه‌ها و سکوت‌ها نیز باید با شمارش اجرا شوند و پس از بارها تمرین‌، می‌توانید تمرین‌ها را با مترونوم نیز تکرار کنید. هر سوالی تا به اینجا در رابطه با آموزش نت خوانی دف دارید در قسمت دیدگاه بنویسید تا پاسخ داده شود.