کلید موسیقی که به انگلیسی " Clef " نوشته و خوانده می شود یک نشانه موسیقی است که برای تعیین زیر و بم نت های نوشته شده به کار می رود.

سه نوع کلید در موسیقی به کار گرفته می شود : کلید سل ، کلید فا ، کلید دو

جایگاه کلید در موسیقی  سمت چپ خطوط حامل می باشد و با توجه به اینکه چه نوع کلیدی و بر روی کدام یک از خط حامل قرار بگیرد نام و موقعیت بقیه نت ها بر روی خطوط حامل مشخص می گردد.بحث در رابطه با کلید ها بسیار گسترده می باشد و در این پست سعی می شود تا حد امکان به مفاهیم ضروری در رابطه با کلید های موسیقی بپردازیم بنابراین اولین کلید و یکی از پرکاربرد ترین کلید های موسیقی را در زیر تشریح می نماییم تا اطلاعات بیشتری از نحوه نام گذاری نت ها توسط کلید به دست بیاورید.

کلید سل :

همانطور که در بالا خوانده اید  کلید موسیقی باید مانند شکل زیر در ابتدای خطوط حامل (سمت چپ) قرار گیرد و جایگاه آن با توجه به اینکه بر روی کدام یک از خطوط حامل قرار گیرد محل قرارگیری نت ها را مشخص می نماید. در  زیر یکی از پرکاربرد ترین های کلید سل را معرفی می نماییم که به کلید تربل نیز معروف می باشد.

محل قرار گیری نت ها در کلید سل

کلید سل شبیه به حرف G در انگلیسی است . اگر به تصویر زیر دقت نمایید ابتدای کلید سل روی خط دوم حامل قرار می گیرد، بنابراین همانطور که در بالا خوانده اید مبنای نام گذاری نت ها از  روی خط دوم می باشد و نت سل - (G) نامیده می شود. با توجه به چرخه نت که قبلا یاد گرفته اید هرچه به سمت خطوط بالا حرکت کنیم نت ها نازکتر و یا زیرتر می شوند و هر چه از نت سل - (G)  که روی خط دوم هست به سمت خطوط پایین حرکت کنیم نت ها بم تر می شوند.

جایگاه نت روی خط حامل در کلید سل

دقت نمایید که شما فقط نت سل - G را می دانستید و مابقی نت ها را بر روی خطوط حامل توسط چرخه نت به دست آورده اید.

کلید فا :

یکی دیگر از پرکاربرد ترین کلید های فا در موسیقی کلید باس - Bass می باشد که در زیر به تشریح آن می پردازیم. دقت نمایید که کلید های فا دیگری نیز وجود دارد مانند باریتون و یا باس پایین اما از آنها دیگر استفاده ای نمی شود و یا خیلی به ندرت در موارد خاص مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

در تصویر زیر کلید فا بر روی خط چهارم حامل قرار گرفته است و مبنای نام گذاری که نت فا - F می باشد مشخص شده است . همانند بالا می توانید مابقی نت ها را توسط چرخه نت بدست بیاورید و با تصویر زیر چک نمایید.

این دو کلید از پرکاربرد ترین انواع کلید ها در موسیقی می باشند.

کلید دو :

کلید دو هم مانند دیگر کلید های موسیقی می تواند در قسمت های مختلف خطوط حامل قرار گیرد که در زیر تصویر آن را مشاهده می نمایید. اما بیشتر از کلید های آلتو و تنور که بر روی خط سوم و چهارم حامل قرار می گیرند استفاده می شود و مابقی کلید ها بیشتر جنبه تئوری دارند.

 در نهایت انواع کلید های موجودبر روی خطوط حامل را در تصویر زیر مشاهده می نمایید.

دقت داشته باشید که در موسیقی مدرن فقط چهار کلید زیر استفاده خواهند شد و همانطور که گفته شد دو کلید " تربل " و " باس " بیشترین کاربرد را دارند به همین دلیل از توضیحات مابقی کلید ها در این پست پرهیز کرده ایم.

نشانه های دیگری نیز وجود دارد که به جای کلید مورد استفاده قرار می گیرد

کلید خنثی

این کلید در ساز های کوبه ای مشاهده می شود البته ساز های کوبه ای که دارای صوت معینی می باشند از این کلید استفاده نمی کنند. در کل در ساز های کوبه ای خطوط حامل و نت ها کمی متفاوت می باشد و بر اساس قرارداد میان نویسنده و نوازنده تایید می شود. خطوط حامل یک خطی ، دو خطی و سه خطی نمونه ای از خطوط حامل در ساز های کوبه ای می باشند. برای مثال در روش های جدید آموزش ساز کاخن از دو خط حامل استفاده می شود که روشی جدید و بسیار راحت می باشد. برای دیدن نمونه ویدئوهای آموزشی به این سبک می توانید به آموزش کاخن و یا آموزش دف مراجعه نمایید و جلسه اول از این آموزش ها را بصورت رایگان تماشا نمایید.

کلید تبلچر

برای گیتار و دیگر سازهای پرده‌دار می توان از نت نویسی به شکل تبلچر استفاده کرد که در این صورت علامت TAB به جای کلید نوشته می‌شود. تعداد خطوط حامل به این صورت در نظر گرفته می شود " یک خط برای هر سیم ساز ". اعداد روی خطوط نشان دهنده آن است که کدام پرده بر روی ساز باید مورد استفاده قرار گیرد.