تنبور از سازهای باستانی و اصیل ایرانی است و مانند سازهای نی ، تار ، دف و... جنبه ی عرفانی دارد. و از سازهای مذهبی سلسله ی یارسان در غرب ایران می باشد. تنبور از خانواده تار دو تار است و کمی بزرگتر از سه تار می باشد و خواستگاه اولیه آن در کرمانشاه و مناطق کوهستانی گورکان ، صحنه و همینطور بخش هایی از لرستان می باشد. در برخی از منابع مانند کتاب کنزالالحان اختراع آن را به قوم لوط نسبت می دهند که البته شاید مقصود طنبور عربی باشد و تنبور ایرانی

تنبور یکی از قدمی ترین سازهای زهی زخمه ای می باشد . در آثار باستانی بجا مانده در شوش و تپه های بنی یونس واقع در موصل عراق ردپایی از تنبور را می توان یافت که قدمتی بیش از 3 الی 4 هزار سال را نشان می دهد. در شاهنامه فردوسی از تنبور نیز یاد شده است و روایت شده که رستم در خوان چهارم تنبور می نواخته است.

در آثار شاعران پارسی بارها از تنبور استفاده شده است :

پس حکیمان گفته‌اند این لحنها
از دوار چرخ بگرفتیم ما
بانگ گردشهای چرخست این که خلق
می‌سرایندش به طنبور و به حلق
" مولوی"

برکفم جام می یاقوت‌گون‌ کز عکس آن
در سرانگشتان من رنگ خضاب آمد پدید
بر کنارم مطربی کز نالهٔ دلسوز او
ناله ی تنبور و آواز رباب آمد پدید
" قاآنی"

در کتاب سرگذشت موسیقی ایران نوشته ی روح الله خالقی در مورد تنبور آمده است:
"ساز دیگری در ایران بنام تنبور سابقه ی قدیم دارد ...این ساز دو سیم داشته و مضرابی بوده و با انگشتان دست راست نواخته می شده هم اکنون در کرمانشاهان معمول است .دسته ی تنبور راست و بلند است .عده ی پرده های آن کمتر از تار است .شکل تنبور همه جا در نقاشی های قدیم بخصوص در مینیاتورها دیده می شود و کاسه ی آن از جنس چوب است و دهانه ی آن هم پوست ندارد مثل سه تار ولی کاسه اش بزرگتر است به شکل یک نصفه خربزه بنظر چنین می رسد که سه تار از نوع تنبور بوده با این تفاوت که تنبور را با چهار انگشت دست راست ، بدون شصت بصدا در می آورند ولی در سه تار ، ناخن سبابه عمل مضراب را انجام می دهد."

همانطور که گفته شد تنبور از سازهای زخمه ای است  و مقید می باشد. نواختن آن با انگشتان دست است و در رده بندی سازه ها در رده ی سازهای زه صدای مضرابی قرار می گیرد.

ساختمان و شکل ظاهری تنبور

میزان بلندی این ساز در بسته به نوع خود متغیر است اما بطور معمول بین 85 تا 90 سانتی متر می باشد. ساختمان کلی تنبور عبارت است از کاسه ، دسته ، صفحه ، خرک ها (خرک صفحه و خرک دسته) ، گوشی ها ، سیم گیر ها و دستان 

کاسه

کاسه ی طنینی و آوایی تنبور به شکل نیم گلابی می باشد حجم این کاسه در مقایسه با دو تار برخی از نواحی ایران مانند دو تار خراسانی کوچکتر است. کاسه ی تنبور با رابطی بنام گلو یا گلویی به دسته ای نسبتا بلند متصل می شود. جنس کاسه عموما از چوب درخت توت می باشد و آن را بصورت یک تکه یا یک پارچه (که از یک تنه ی درخت با قطر مناسب و با در نظر گرفتن درست اندازه ی قطر و برخی نکات دیگر کاسه باید برش و تراشیده شود) و کاسه ی چند تکه که به آن چمنی نیز می گویند.

دسته

دسته ی تنبور معمولا از جنس چوب درخت مرغوب مانند گردو ، چنار و زرد آلو ساخته می شود. و همانطور که گفته شد با رابطی بنام گلو به کاسه متصل می شود. پس از آن صفحه ای از جنس چوب عموما توت بر دهانه ی کاسه نصب می شود. روی دسته شیارهایی بنام ناو ایجاد می شود تا دستان ها به راحتی روی دسته بسته شوند.

سیم ها

تنبور به مانند دو تار در اصل دو وتر (سیم) دارد اما به مرور زمان یک وتر دیگر نیز به آن اضافه شد (البته در عمل دو سیم بصورت تکرار در کنار هم قرار گرفته اند وتنها برای زیاد کردن حجم صدا بصورت سه سیم می سازند). جنس این سیم ها در گذشته از ابریشم بوده اما امروزه معمولا سیم اول (زیر) را از سیم فولادی و سیم دوم (بم) را از سیم مسی ، می سازند. طول سیم ها از محدوده ی خرک تا سیم گیرها در حدود 64 میلی متر می باشد. 

دستان

تعداد دستان ها در بسته به نوع تنبور می تواند متفاوت باشد اما بطور عمومی دارای 13 دستان بصورت پرده و نیم پرده می باشد. جنس این دستان ها از روده ی گوسفند می باشد

کوک تنبور

کوک های مختلفی برای تنبور ارائه شده است ، دو سیم اول تنبور که سیم دو نامیده می شوند بر اساس دیاپازون لا و سیم سوم که سیم سل است و به سیم اخوان نیز معروف است با فاصله ی چهارم و یا پنجک درست پایین تر از سیم دو کوک می شود.

تکنیک های اجرایی تنبور

از ممهمترین تکنیک های اجرایی دست راست تنبور عبارتند از : مضراب شُر ، پس شُر ، پیش شُر ، شُر متوالی ، راست پنجه ، راست با سبابه ، چپ با سبابه ، راست - چپ با سبابه ، چپ با دو تک ، ریز و دوراب 

و از مهمترین تکنیک های دست چپ می توان به تکنیک ویبراسیون عرضی ، ویبراسیون طولی ، کندن و پنجه کاری اشاره کرد.