همانطور که پیش تر در مطلب "  سازهای بادی چگونه کار می کنند " گفتیم ، سازهای بادی از نظر قمیش یا زبانه به انواع تک زبانه ای ، دو زبانه ای و بدون زبانه تقسیم می شوند، یکی از سازهایی که در رده ی خانواده ی تک زبانه ای بادی (بادی چوبی یا بادی برنجی) قرار می گیرد ساکسیفون یا ساکسفون (ساکسوفون) می باشد.ساکسیفون معمولا از جنس برنج ساخته می شود مانند کلارینت دارای دهنی منقاری شکل است که زبانه ای نی مانند روی آن نصب می باشد.

تاریخچه 

ساکسیفون نخستین بار در حدود سال 1840 توسط فردی بنام آدولف جوزف ساکس اهل بلژیک ساخته شد. او که خود نوازنده ی فلوت و کلارینت بود و کاملا به سازکار سازهای بادی آشنایی داشت این ساز را بنام خود ثبت کرد. او در سال 1842 به پاریس نقل مکان کرد و به کار ساخت ساز خود ادامه داد. قبل از اختراع ساکسیفون او روی تغییر و گسترش چندین ساز دیگر مانند کلارینت باس کار کرد. Ophicleide که سازی مخروطی بزرگ از دسته ی سازهای بادی برنجی می باشد .نیز از اختراعات آدولف ساکس بود. با ثبت رسمی ساکسیفون توسط ساکس انحصار تولید این ساز به مدت 15 سال به وی تعلق گرفت اما با پایان یافت این انحصار در سال 1866 دیگر سازندگان و کمپانی های سازنده ی ساز به تولید و گسترش ساکسیفون پرداختند

ساختار ساکسیفون و انواع آن

از نظر شکل و ساختار ساکسیفون شکلی مابین اٌبوا ، کلارینت و فلوت دارد. جنس ساز معولا از برنج می باشد و بدنه ی آن مخروطی شکل و دهانه آن شیپوری می باشد خانواده اولیه آن متشکل از 14 ساز مختلف بود که امروزه تنها چند نوع خاص آن ساخته و استفاده می شود . مدل های امروزی ساکسیفون یا سی بمل  (♭B)  و یا می بمل  (♭E) می باشند بدین معنی اگر در ساکسیفون سی بمل  نت C نواخته شود دقیقا هماهنگ با سی بمل می باشد اما در مدل هایی که می بمل هستند با نواختن نت C این هماهنگی با می بمل می باشد.  از انواع مختلف ساکسیفون می توان به: ساکسیفون سوپرانو ، ساکسیفون آلتو ، ساکسوفون تنور و.. اشاره کرد.

`

ساکسیفون سوپرانو 

این ساز کوچکترین عضو خانواده ساکسیفون می باشد و برخلاف دیگر اعضای آن دارای دهانه ی انحنایی شکل نیست و دهانه ی آن صاف می باشد سوپرانو از سازهای انتقالی در سی بمل می باشد. سوپرانو از لحاظ نواختن بعنوان سخت ترین ساکسیفون شناخته می شود. از معروف ترین نوازندگان سوپرانو عبارتند از : جان کولترین ، وین شورتر ، سیدنی بشی ، کنی جیی

ساکسیفون آلتو

اندازه ی این ساکسیفون ما بین تنور و سوپرانو می باشد (از تنور کوچکتر و از سوپرانو بزرگتر است) آلتو از پرکاربردترین سازهای خانواده ی ساکسیفون می باشد این ساز نیز از دسته ی سازهای انتقالی در سی بمل است. از نوازندگان معروف آلتو ساکس می توان به : چارلی پارکر ، کننبال ادرلی ، کنی گارت ، فیل وودز ، دیوید سانبورن اشاره کرد

ساکسیفون تنور

همچون چند عضو دیگر سازهای خانواده ی ساکسیفون از دسته ی سازهای انتقالی در سی بمل می باشد. این مدل ساکسیفون نیز یکی از پرکاربردترین ها می باشد. معروفترین نوازندگان ساکسیفون تنور عبارتند از : جان کالترین ، سانی رولینز ، مایکل بریکر 

ساکسیفون باریتون

این مدل از نظر اندازه بزرگترین عضو خانواده ساکسیفون است و بر خلاف بقیه اعضا ساز انتقالی در می بمل می باشد. از مشهورترین نوازندگان باریتون می توان به : جری مولیگان ، پپر آدامز و گری سامولین اشاره کرد.

موارد استفاده

ساکسیفون ها عموما به سازبندی موسیقی های نظامی تعلق دارند و در مواقعی بسیار اندک عهده دار اجرای قطعات سولو در ارکستر سمفونیک می باشند.(اگر چه بعنوان عضو ثابت ارکستر سمفونیک پذیرفته نمی شوند.) همچنین دارای صدایی کاملا مجزا از سایر سازهای ارکستر سمفونیک می باشند که همین مورد امتیازی برای استفاده از آنها می شود. اما در سبک های موسیقی ساکسیفون ها در سبک هایی نظیر جز ، بلوز ، پاپ و کلاسیک مورد استفاده فراوان قرار می گیرند.در گروه های بزرگ جز سنتی معمولا پنج ساکسیفون استفاده می شود (دو آلتو ، دو تنور و یک باریتون و در مواردی اندک سوپرانو نیز بعنوان زوج فلوت ، کلارینت ، و.. بکار می رود)

•    اصطلاح «چوبی» یا «برنجی» بدان معنا نسیت که آن ساز از چه جنسی ساخته شده، بلکه این طبقه‌بندی بر پایه چگونگی و نحوه تولید صدا در دهنی آن‌ها مربوط می‌شود. مثلاً فلوت جزءسازهای بادی چوبی محسوب می‌گردد، هرچند که بدنه آن از فلز است.