29 آذر ، شصت ویکسال از مرگ یکی از برجسته ترین اساتید و هنرمندان موسیقی ایران می گذرد ، ابولحسن صبا بدون شک نقش بی نظیری در احیا و حفظ موسیقی سنتی ایرانی در 70 سال گذشته داشته است در ادامه با آکادمی موسیقی آرمیس همراه باشید تا مروری کوتاه بر زندگینامه این استاد موسیقی ایران داشته باشیم.

ابولحسن صبا فرزند ابولقاسم کمال السلطنه در سال 1281 متولد شد . پدرش به موسیقی ایرانی علاقه ی فراوانی داشت و سه تار را با ملاحت خاصی می نواخت. نخستین استاد او میرزا عبدالله فرزند علی اکبر فراهانی بود و کلیه ردیف هفت دستگاه را ضمن سه تار نوازی در خدمت آن استاد فرا گرفت. چندی هم در محضر استاد غلامحسین درویش خان با شیوه و سبک سه تار نوازی آشنا شد و توانست نشان تبرزین طلا را از این استاد گرانقدر دریافت نماید.

نوازندگی سنتور را نزد استاد علی اکبر شاهی ، فلوت را نزد استاد اکبرخان رشتی ، کمانچه را نزد استاد حسین خان اسماعیل زاده ، ویلون را در محضر استاد حسین خان هنگ آفرین و تنبک نوازی را نزد استاد حاجی خان ضرب گیر فرا گرفت.

در سال 1302 شمسی برای تحصیل موسیقی ایرانی به سبک علمی در مدرسه کلنل علینقی وزیری نام نویسی کرد و بر اثر تلاش ها و تعلیمات آن استاد به زودی به عنوان اولین سولیست ارکستر مدرسه برگزیده شد. صبا پس از پنج سال تحصیل در مدرسه موسیقی وزیری ، در سال 1306 به سمت ریاست مدرسه صنایع ظریفه گیلان منصوب شد. وی در مدت دو سالی که در این مدرسه به خدمت مشغول بود تحت تاثیر زیبایی منطقه شمال و موسیقی محلی آنجا قرار گرفت و با علاقه ی فراوان به جمع آوری صفحاتی از موسیقی محلی شمال پرداخت از جمله : دیلمان ، امیری ، زرد ملیجه ، رقص قاسم آبادی ، کوهستانی.

وی در سال 1311 با یکی از شاگردان خود (دختر عموی نیما یوشیج) ازدواج کرد و حاصل آن سه فرزند بود ، از برجسته ترین شاگرادن استاد ابولحسن صبا در زمینه های مختلف می توان به هنرمندان زیر اشاره کرد :

ابراهیم قنبری مهر (سازنده ی ساز) ، غلامحسین بنان (خواننده) ، داریوش صفوت (سه تار و سنتور) ، حسین دهلوی (آهنگساز) ، حسن کسايی (نوازنده نی) ، حسین تهرانی (نوازنده ضرب) ، فرامرز پایور (سنتور) و شاگردان بسیاری در رشته ی ویولن از جمله : لطف الله مفخم پایان ، مهدی خالدی ، محمود تاج بخش ، حبیب الله بدیعی ، رحمت الله بدیعی ، همایون خرم ، علی تجویدی ، محمود ذوالفنون ، مصطفی ندیمی ، سعادت الله نورده 

نشسته: ادیب خوانساری ، صبا ، محجوبی ،عبادی  ایستاده: استاد کسایی ، تجویدی ، شنجرفی ، برزنده

سرانجام صبا در 29 آذر ماه 1336  در سن 55 سالگی به دلیل عارضه قلبی چشم از جهان فرو بست ، و در آرامگاه ظهیرالدوله واقع در شمال تهران در کنار هنرمندان بنام دیگر ایران آرام گرفت.وی وصیت کرده بود که پس از مرگش به موزه تبدیل شود و با تلاش دانشکده ی هنرهای زیبا این امر در تاریخ 29 آبان 1353 محقق گردید.

استاد شهریار شاعر بنام و معاصر ایرانی ، با صبا از دوران جوانی در ارتباط بود و از دوستان نزدیک او به شمار می آمد ، و حتی در لحظات پایانی عمر وی در کنار او بود و این شعر را در وصف یار دیرینش بعد از مرگ او سروده است :

ای صبا با تو چه گفتند که خاموش شدی؟       چه شرابی به تو دادند که مدهوش شدی؟
 تو که آتشکده‌ی عشق و محبت بودی               چه بلا رفت که خاکستر خاموش شدی؟

استاد صبا برای سازهای ویولن ، سنتور ، تار و سه تار ردیف هایی از خود به یادگار گذاشته اند که توسط شماری از شاگردانش تدریس می شوند. ردیف های صبا در زمره ی ردیف های معتبر موسیقی سنتی ایران به حساب می آیند.